2021/12/07

Ohe-zimitzen itzulera

 


Naturzalea naizen aldetik aspalditxo hasi nintzen  ziztatzaileekin harremanetan. Eltxoak, ezparak eta batez ere akainak izan ditut zorigaitzeko lagun. 

Bada erne, izan ere badirudi ohe-zimitzak ere hortxe ditugula bere garaian izan zuten protagonismoa berreskuratzen. Aitari entzunda nion Sevillako koarteletan ia gauero koltxoiak astindu behar zituztela, baina niri oraindikan ez zait tokatu ezta ikustea ere. Beraz harriduraz eta horrelako mirespen moduko batez hartzen ditut ohe-zimitzen berri ematen dituzten komunikabideak.

Cimex lectularius da gure protagonistaren izena. Badirudi izkutuan eman dituen urte guzti hauetan pestizidiekiko erresistentzia lortu eta bidaiatzeko modaz eta globalizazioaz  baliatzen ari da mundu osoan hedatzeko.

Ematen du naturak beste partida bat irabaziko diola gizaki ahaltsuari


Espainian ia desagertutzat jotzen ziren izurrite batzuk, hala nola zimitzak, ugaritu egin dira berriro, altzarien inportazioengatik eta nazioarteko bidaiengatik. Intsektu horien presentzia berriaren ondorioz,% 10 eta% 20 artean handitu da horiek desagerrarazteko zerbitzuen eskaera, Izurriteak Kontrolatzeko Enpresen Elkarte Nazionalak (Anecpla) egindako azterlan baten arabera.

Izurritea handitzen ari da autonomia-erkidego guztietan, baina hazkunde “nabarmena” izan du Kanarietan eta Mediterraneoan; izan ere, kontrol-enpresek emandako zerbitzuak %50 eta %90 artean hazi dira, hurrenez hurren. Gehikuntza Done Jakue Bidean eta Costa del Solen gertatu zen lehenik, eta ostalaritzako establezimenduak “bereziki zaurgarriak” izan dira, Anecplako zuzendari nagusi Milagros Fernández de Lezetak azaldu duenez. Izan ere, Done Jakue Bidearen Adiskideen Elkarteen Espainiako Federazioak erabaki zuen aurreko abenduan garbiketa-arau prebentiboen protokoloa sortzea, aterpetxeetan zimitzak egotearen aurka borrokatzeko.

Fernándezek adierazi zuenez, herrialde batzuetatik besteetara mugitzen diren bidaiarien mugimendua, infektatutako produktuekin edo arroparekin, eta atzerrian erosten den eta kutsatuta dagoen altzarien trukea dira hedapen horren faktoreetako batzuk. Elkarteko kide diren 290 enpresei bidalitako galdetegi batean oinarrituta egin da txostena, eta ekipajea, koltxoiak eta oheko arropa dira ernalketaren arrazoi nagusiak. Anecplaren zuzentarauak gomendatu zuen, ugalketa hori saihesteko neurri gisa, ez inportatzea produktuak aldez aurretik koarentena pasatu gabe, arropa astindu maleta prestatu aurretik eta itzulera bidaiari ekin aurretik, edo koltxoiak edo oheko arropak botatzea.

“Hoteletako langileek txinparta-arrastoak detektatzeko gai izan behar dute”, esan zuen Fernándezek. Gainera, higiene-osasun neurri gisa proposatu zuen gela bateko sabanak poltsa bereizi batean jartzea eta oso tenperatura altuan garbitzea. Lau eta bost izarreko hotelak dira izurrite horren kontrola gehien eskatzen dutenak, eta horrek ez du esan nahi horietan direnik zimitz-arazo gehien. “Gertatzen dena da bezeroa zorrotzagoa dela, lehenago antzematen dela eta profesionalen zerbitzua behar dela”, azaldu zuen.

Koltxoiak, gau-mahaitxoak eta moldurak dira gauez jarduten duten intsektu hauek bizi diren lekurik ohikoenak. Odolez elikatzean, batez ere gizakiak eragindakoak, atseden-lekuetatik hurbil ezkutatu ohi dira. Zimitzek gaixotasunik transmititzen ez duten arren, haien ziztadak “usaingabeak eta hautemanezinak” larruazalaren narritadura, infekzio sekundarioak izateko arriskua, deserosotasuna eta insomnioa eragiten ditu.

2021/09/30

Kuku-sagarrak edo zezidioak

 


Betidanik erakarri naute zezidioek. Izan ere, badaukate bere puntu magikoa. Nola ote haritzaren bolatxo ia perfektu horiek liztor nimiño baten eraginez sortuak izatea?

Esteka hauetan duzue zientziak galdera horri aurkitutako erantzunak.

Eta ez hori bakarrik, asturnaturakoek zezidioak identifikatzeko gida moduko bat argitaratu dute:

Portzierto, zezidioen euskarazko izena geniala, ezta?

2021/09/29

Sits-pirataren oroitzapenak



 Gure laguna Iñakik bidali digun bideoko tximeletak aspaldiko pasadizo bat ekarri dit gogora. Nik 15-17 urte izango nituen. Gurasoak mandatu bat egitera joanak ziren eta hiru anaiok etxeko saloian  geunden telebista ikusten. Halako batean, burrunba moduko bat aditu genuen pasilloan. Berehala egongelako atearen kristal zeharrargiaren kontra zeozer kolpatzen ere ikusi eta entzun genuen. Ikaratuta atea  ireki  eta hantxe pasilloan alderik alde bitxo ikaragarri bat hegaldatzen ikusi genuen. Hirurok lurrean makurtu ginen. "Baina, zer ote da hau" esan genion elkarri. Sukaldetik trapuak hartu eta hainbat saiakeren ondoren lortu genuen trapu batean azpiratzea. Oraindik bizirik zegoen ordea, eta trapua pixka bat altxatzea lortzen zuen eta guzti. Orduan alkohola potea ekarri eta txorrotada majo bat bota genion trapuaren gainera. 





Bat ere mugitzen ez zela ziurtatuta trapua altxa, eta han agertu zen inoiz ikusitako sitsik handiena. Handik egun batzuetara (internetik ez garai hartan) jakin genuen Atropos hyperanthus delako sitsa bat zela. Plastikozko kutxatxo batean gorde genuen. Nork daki oraindik gurasoen etxean ez ote dagoen?

2021/07/13

Purpuricenus khaeleri edo beste zomorro anarkista bat


 Lehengo egunean Aezkoatik bizikletaz ibiltzen altxortxo topatu nuen errepidearen erdian. Pixkat fijatuz gero erraza da asmatzen zergatik zegoen hor. Auto batek harrapatu eta barruko hego bat apurtu egingo zion. 

Luzexkak diren kakalardo hauek bere antena luzeengatik bereizten dira. Horregatik bere izen arrunta, adarluzea (longikorneak) edo kaprikornioa, Zeranbizidoen (Cerambycidae familiaren barruan sailkatzen dira. Guztira 20.000 espezie inguru dira, gehienak xilofagoak edo zurajaleak.

2021/06/28

Graphosoma lineatum edo "Milan"-eko zimitz marraduna


 Hautatu beharko banu zein den zomorrorik bereizgarriena ziur zimitz marraduna aukeratuko nukeela. Pentatomidoen familako hemiptero hau oso-oso arrunta da eta askotan ikusiko dugu basa-azenarioaren  (Daucus carota) infloreszentzietan elikatzen. Dituen kolore aposematiko berezi horiek zapore nazkagarria duela jakinarazten diote balizko harrapariari.

Milaneko futbol-taldea sortu eta  gaur egun hain ezaguna den kamiseta diseinatu zuena Herbert Kilpin izeneko jokalari ingeles bat izan zen. Eta antza, horrek ere helburu aposematikoekin egin zuen, alegia, arerioak odola eta deabruaren gorriarekin eta heriotzaren beltzarekin kikiltzeko. 

Ingeles askok naturarekiko duten grina ikusirik apustu egingo nuke Mr. Kilpin kirolzalea izateaz gain  zomorrozalea ere izango zela.

2021/06/24

Urdanazak edo etxeorratzetan antolatzen diren zomorroen jai pribatuak



Baratxuri edoeta tipulak bezala unbelifero edo Apiazeoen familiakoa den.urdanaza (Heracleum sphondylium) landare belarkara erraldoia dugu. Ale askok bi metrotik gora gailentzen dituzte euren infloreszentzia txuriak, eta bertan polenaz baliatzen, dozenaka kakalardo eta diptero egon daitezke.

Argazkikoan bi kakalardo dira nagusi; batetik, kantaridoen familiakoa den Rhagonycha fulvus ingeleraz soldadutxo gorria bezala ezagutzen dutena, eta bestetik, potologoa eta berdeska den melolontido polit bat, Hoplia argentea izenekoa.

Niri yankien hainbat pelikulatan  etxeorratzen teilatuetan ematen diren jai pribatuen eszena bat ekarri dit gogora.

 Txanpaina eta kabiarraren ordez polena hartuko balute horiek ere ....

Eskerrik asko eskolako Eiderri argazki polit horrengatik

2021/01/16

Txikia ederra dela aspaldian esan  zuen baten batek. Zomorroen edertasunaz gozatzeko lupa on batekin (binokularra aukeran) edota makro majo batekin nahikoa duzu. Ez duzu zertan Serengetira, ezta urrutiko natura parkera ere  joan beharrik, zure hurbileko bazterrak miatzen hasi eta listo!!
Presta zaitez fantasiazkoa dirudien mundu erreal honetaz gozatzeko: Era guztietako formak, kolorerik harrigarrienak, zortzi begietako tartaloak, basurdeen adinako izaki iletsuak, matxarda eta barailarik beldurgarrienak topatuko dituzu, besteak beste. Baina ez hori bakarrik euren bizimoduetan murgilduz gero ere, istorio apartak eta pertsonai anitz topatuko dituzu, hala nola; azkarrak, indartsuak, jauzilari itzelak, ehiztariak, nekazariak, abeltzainak, kriston kopetadun bizkarroiak, piratak, lapurrak, lakio-jartzaileak, garbitzaileak, apasionatuak, ankerrak eta abar.